Vandaag is ons mooie vakgebied in het nieuws gekomen. Helaas om een vervelende reden. Ook wij hebben te maken met een grote vraag en een hoge werkdruk. We komen handen tekort!

De vraag naar logopedie neemt steeds verder toe, maar het tekort aan logopedisten groeit, concludeert gezondheidsinstituut Nivel. Daardoor zijn er lange wachtlijsten en schrijnende gevallen van kinderen die niet worden geholpen, bijvoorbeeld bij hun taalontwikkelingsstoornis.

Steeds meer mensen doen aanvraag voor logopedie. Dat komt onder meer door de vergrijzing in ons land, de inrichting van de zorg en de wet op passend onderwijs, zegt Marliek Schulte, beleidsadviseur bij de Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF), tegen NU.nl.

“In ons land worden mensen steeds ouder, maar blijven ze ook steeds vaker thuis wonen”, zegt Schulte. Zij kunnen beroep doen op de eerstelijnszorg. “Als ouderen bijvoorbeeld een hersenbloeding krijgen en afasie oplopen, hebben zij ook vaak logopedische zorg nodig. Mensen die bijvoorbeeld in een verpleeghuis wonen, komen niet in de eerstelijnszorg terecht, maar mensen die thuis wonen wel.”

Bij de toenemende vraag zit het probleem in de eerstelijnszorg. “Daar worden steeds meer mensen heen gestuurd, terwijl het tekort aan logopedisten groeit en de werkdruk enorm hoog is.” Bovendien worden kinderen beter gescreend, waardoor meer kinderen met een taalontwikkelingsstoornis worden gesignaleerd.

“Dat het drukker wordt binnen de logopedie, komt ook door de Wet passend onderwijs. Daardoor worden minder kinderen naar het speciaal onderwijs gestuurd”, legt Schulte uit. In het speciaal (basis)onderwijs zijn logopedisten in dienst, maar in het reguliere onderwijs niet. Als kinderen daar logopedie nodig hebben, komen ze in de eerstelijnszorg terecht.

Wat is eerstelijnszorg?

Eerstelijnszorg is zorg die huisartsen, apothekers en onder meer logopedisten, wijkverpleegkundigen en verloskundigen leveren. Deze professionals zijn vaak het eerste aanspreekpunt en daarmee een belangrijke schakel in de kwaliteit van zorg. Maar de eerstelijnszorg staat onder druk door onder andere de toenemende en complexere zorgvraag en personeelstekorten in de zorg.

Kinderen met taalontwikkelingsstoornis lopen verdere achterstand op

Momenteel starten zo’n 550 mensen per jaar met de opleiding logopedie. Maar om aan de vraag te voldoen, moet de instroom worden verhoogd naar 700 nieuwe studenten. Dat is volgens de berekeningen van het Nivel niet haalbaar. “Naar verwachting daalt het aantal studenten met 19 procent”, schrijft de organisatie.

Die daling past volgens Schulte in een landelijke trend. “In het hele land zijn zorgopleidingen minder in trek”, zegt ze. Veel mensen die logopedie gaan studeren zijn “heel enthousiast”, maar willen niet in de eerstelijnszorg werken. Daar zit volgens Schulte het probleem.

“De arbeidsvoorwaarden moeten beter. Nu is de instroom van logopedisten in de eerstelijnszorg echt te klein.” De NVLF is dan ook bezorgd om zowel de medewerkers als de patiënten.

Schulte: “Voor patiënten zijn er lange wachtlijsten. In Amsterdam zijn die tot een jaar en op andere plekken meerdere maanden.” Acute gevallen krijgen wel direct zorg, maar dat betekent dat anderen langer moeten wachten. “Dat is schrijnend als het gaat om kinderen met bijvoorbeeld een achterstand in de taalontwikkeling. In die gevallen is het cruciaal om zo vroeg mogelijk met logopedie te starten.”

Toch is de zorg zelf wel goed ingericht, maar het probleem zit in de bekostiging van de eerstelijnszorg, vindt Schulte. De lonen van de eerstelijnszorg zijn zo laag dat de logopedisten daar niet willen werken. “Maar het tekort is dusdanig groot, dat we aanvullende plannen moeten inzetten. Denk aan e-health waarbij mensen thuis opdrachten moeten doen, of aan online afspraken zodat de logopedist niet bij de patiënt langs hoeft.” In veel gevallen is dat volgens Schulte niet mogelijk. “Maar er moet iets gebeuren, want op deze manier redden we het niet.”

Hoe kunnen we het tekort aan logopedisten oplossen?

Het Nivel bedacht een aantal maatregelen die bij kunnen dragen aan het inperken van het tekort aan logopedisten. Maar de organisatie benadrukt dat deze ideeën het probleem niet volledig kunnen oplossen.

• De opleidingsinstroom zoveel mogelijk op peil houden.
• Logopedisten stimuleren om meer uren te gaan werken. Velen werken namelijk in deeltijd.
• De efficiëntie van het werkproces verhogen door administratieve taken te verminderen en de inzet van nieuwe behandelmethoden.
• Arbeidsvoorwaarden voor logopedisten verbeteren.